Phở dường như đã trở thành một nét đẹp ẩm thực riêng của Việt Nam trong mắt bạn bè quốc tế. Phở cũng có rất nhiều cách chế biến và nhiều hương vị đặc trưng của từng vùng miền. Nhắc đến phở bò, không thể không nhắc đến Nam Định; và nhắc đến phở chua thì không thể không nhớ đến Cao Bằng. Phở chua là một sự hoà quyện và kết hợp hương vị của thịt rán đậm đà; nước sốt chua chua đặc trưng; cùng sự dai dai của những miếng bánh phở; cùng với hương vị đặc biệt của lá móc mật.
Điều đặc biệt tạo nên hương vị khó cưỡng
Bánh phở để làm phở chua Cao Bằng cũng là loại bánh phở quen thuộc; tuy nhiên nó được người dân lạng sơn làm cho se lại; để khi ăn vừa dẻo vừa dai. Tiếp đến, khoai tây được thái chỉ nhỏ, đảo trên chảo dầu sao cho vàng ruộm lên. Những miếng gan lợn cũng được thái mỏng một cách khéo léo và rán cháy cạnh. Thịt để làm xá xíu là thịt lợn nạc ngon. Đầu tiên thịt sẽ được thái thành những miếng dày khoảng 5 cm, to bằng lòng bàn tay; rồi tẩm ướp dầu hào, đường, màu điều và đem luộc đến khi gần chín. Sau đó, người ta sẽ vớt thịt ra, để ráo nước, rán lên rồi thái thành từng lát dài. Lạc rang cũng được giã nhỏ. Hành không bóc vỏ, thái nhỏ, dưa chuột, lạp xưởng đều phải thái thật mỏng.
Một yếu tố nữa vô cùng quan trọng, góp phần không nhỏ làm nên sự thành công của món đặc sản phở chua Cao Bằng đó là phần nước sốt. Để làm nước sốt ngon, đầu tiên phải phi thơm hành tỏi cùng với mỡ, đường, nước mắm, gừng. Tiếp đến, người ta sẽ cho thêm bột năng vào để nước dùng được cô sánh lại. Thành phần quan trọng nhất của nước sốt đó chính là dấm đường. Đây là một loại dấm được làm theo công thức vô cùng đặc biệt; chỉ riêng vùng đất Cao Bằng mới có.
Đặc sản phở chua của Cao Bằng
Nếu người Hà Nội tự hào với món phở nước thơm ngon, nóng hổi và nghi ngút khói đã làm nên nét ẩm thực riêng của chốn Hà Thành, thì người Cao Bằng lại đem đến sự khác biệt với món phở chua có hương vị của thịt ba chỉ rán quyện vào thịt quay, vị chua của nước sốt cùng độ dai dẻo từ bánh phở, khiến du khách phải vấn vương. Vì sao lại gọi là phở chua? Chúng tôi được cô Nông Thị Lò, chủ quán Phở chua ở thành phố Cao Bằng hơn chục năm nay chia sẻ rằng: Gọi Phở chua là bởi món ăn này được làm từ nước dùng từ dấm – gọi theo tiếng dân tộc là “Lủ”, dấm cùng với đường, mắm, muối…tạo nên một thứ nước sốt chua ngọt ngon khó cưỡng.
Có thể nói, đặc sản phở chua của Cao Bằng tô điểm thêm phần đa dạng của sắc màu ẩm thực các tỉnh miền núi phía Bắc trên dải đất hình chữ S Việt Nam. Phở chua gồm nhiều gia vị cũng như thành phần như thịt ba chỉ chiên giòn có màu vàng sậm, khoai tầu (một loại khoai thân củ to, bở và ngọt có duy nhất tại tỉnh Bắc Kạn và Cao Bằng) được thái sợi rồi rán giòn; gan lợn được thái mỏng, dạ dày lợn làm sạch sau đó đem luộc qua rồi rán; thịt vịt quay béo tròn, bên trong đã tẩm ướp đầy đủ các loại gia vị. Và quan trọng nhất vẫn là hương vị của lá móc mật.
Hương vị khó quên
Chị Nông Thị Hà – chủ quán phở chua ở thành phố Cao Bằng bật mí: Phở chua khác phở nước là có nước lủ đặc biệt để chan vào phở. Nước lủ có vị chua ngọt, vừa vặn, và món Phở chua có ngon hay không chủ yếu là do độ ngon của nước lủ. Để có được nồi nước lủ tròn vị cũng không hề đơn giản. Hành tỏi sau khi đã được phi thơm, lấy nước trong bụng con vịt quay đem pha với một chút dấm, tỏi, đường, nước mắm. Sau đó cho chút bột bang để cô sánh nồi lại…
Thêm một điều đặc biệt khiến phở chua Cao Bằng nức tiếng đó chính là bánh phở. Bánh phở ở đây thơm và dai không lẫn với các vùng miền khác bởi loại bánh này được làm thủ công từ gạo Cao Bằng vừa ngọt vừa dẻo. Phở chua ăn kèm với lạc, rau thơm, rau húng, rau mùi và vài lát dưa chuột thái lát mỏng. Khi bát phở tới du khách, du khách nên nhanh tay trộn đều nhưng tránh làm nát bánh phở; và từ từ tận hưởng hương vị đặc biệt thơm ngon của món phở chua.
Phở chua ngày nay đã trở nên phổ biến trong những gian hàng kinh doanh ẩm thực tại các chợ của tỉnh Cao Bằng. Khi mới ăn lần đầu, có thể du khách sẽ chưa quen với khẩu vị; nhưng khi đã ăn quen thì vị thơm ngon của các loại gia vị, chua chua ngọt ngọt của nước sốt; và độ dai dẻo của bánh phở sẽ khiến du khách phải nhớ nhung và khó có thể quên được./.