Nói về vùng núi Tây Bắc, chúng ta biết đến nơi đây với những núi rừng hùng vĩ cùng với thiên nhiên phong phú. Những món ẩm thực tại đây luôn là đặc sản hấp dẫn không vùng miền nào khác có được. Bên cạnh những món ăn dân dã đậm chất núi rừng và mang bản sắc của các dân tộc. Vùng đất Tây Bắc còn có thứ đặc sản thanh mát rất riêng từ những hạt lúa nếp vùng cao, đó là cốm. Không như những loại cốm đồng bằng thông thường, cốm Tú Lệ của Yên Bái mang hương vị rất riêng mà chắc chắn bất cứ ai cũng không thể quên.
Cốm Tú Lệ dẻo thơm đặc sản Yên Bái
Bất cứ du khách nào khi đến với Yên Bái. Được một lần thưởng thức cốm Tú Lệ đều không thể nào quên được hương vị dẻo thơm, xanh non của những hạt lúa nếp đầu mùa. Không quá lời khi nói rằng, Yên Bái là một trong số tỉnh ở vùng Tây Bắc sở hữu nhiều cảnh đẹp và đặc sản nổi tiếng. Trong số những đặc sản này, không thể không kể tới cốm Tú Lệ. Món ngon được mệnh danh là “tinh hoa ẩm thực” của vùng đất này.
Vào những ngày cuối tháng 8, đầu tháng 9 này. Khi mùa lúa trên những cánh đồng Mù Căng Chải bắt đầu chín rộ. Còn chần chừ gì mà không đến với nơi đây. Bức tranh mùa vàng tuyệt đẹp, nhịp sống hối hả và mùa cốm non đã thực sự bắt đầu…
Tú Lệ là một xã thuộc huyện Văn Chấn, tỉnh Yên Bái. Thung lũng Tú Lệ được vây quanh bởi ba ngọn núi: Khau Phạ, Khau Thán và Khau Song. Từ lâu, nơi đây đã nổi tiếng với một loại nếp có hạt to tròn, trắng trong. Thứ nếp này khi được đồ thành xôi thì có vị dẻo thơm đặc biệt. Còn khi chế biến thành cốm thì lại có thêm hương vị thật ngọt ngào, thanh mát.
Tinh hoa từ những hạt lúa nếp thơm ngon
Để có được những hạt lúa nếp thơm ngon như vậy. Người dân vùng cao cho rằng Tú Lệ nhận được nhiều ưu ái của thiên nhiên. Khí hậu quanh năm mát mẻ, đất có nhiều mùn và khoáng chất. Lại được “uống” nước suối trong vắt chảy từ đỉnh đèo Khau Phạ… Tất cả điều đó đã tạo nên hương vị đặc biệt của nếp Tú Lệ mà không nơi nào có được.
Khi lúa nếp khum ngọn, còn nguyên hương sữa, người dân gặt về làm cốm. Công đoạn để cho ra thành phẩm là những hạt cốm dẻo thơm thực không đơn giản. Những người dân tộc Thái ra ruộng từ sáng sớm. Hái những bông lúa còn đẫm sương đêm mang về tuốt. Lúa tuốt xong sẽ được rang ngay, nếu để cách ngày thì hạt cốm không còn xanh ngon nữa. Người dân tộc Thái ở Yên Bái vẫn làm cốm theo cách truyền thống. Lúa được gặt vào sáng sớm, sau đó đem về ngâm trong nước lạnh để loại bỏ những hạt lép. Lúa làm cốm phải đang trong thời kỳ uốn câu, đầu hạt vẫn còn chút sữa. Vỏ hơi lam vàng và hạt gạo chưa chín hết.
Trước đó, bà con nơi đây đã phải chuẩn bị bếp lò, chảo rang. Bếp lò rang nếp thường phải đắp xỉ than nhưng không đốt than mà dùng củi. Chảo rang thường bằng gang đúc, có như vậy từng hạt cốm khi rang xong sẽ không bị cháy mà mềm dẻo, thơm ngon. Khi rang nếp, người ta để lửa nhỏ, đảo liên tục sao cho nóng đều, đợi nguội rồi cho từng mẻ vào cối giã.
Nét riêng khó quên của cốm Tú Lệ
Tùy theo độ non của lúa khi gặt mà người giã cốm sẽ ước lượng. Trung bình khoảng 10 lần giã mới hoàn tất mẻ cốm. Cốm giã xong được gói trong lá dong xanh, vừa tăng thêm màu xanh của cốm, vừa lưu giữ mùi thơm của lúa. Cốm Tú Lệ thường được ăn cùng với chuối chín trứng cuốc, trái hồng đỏ chín cây. Hoặc cũng có thể dùng để nấu cháo vịt, xôi nếp, chè và nêm vào các món như: nem rám, tôm rán, thịt chiên… Chính vì hương vị đặc biệt thơm ngon như vậy. Nên lâu nay cốm Tú Lệ đã trở thành đặc sản có một không hai nổi tiếng khắp vùng Tây Bắc.
Với những thông tin của chúng tôi nói trên, hi vọng bạn sẽ có một chuyến đi Mù Căng Chải đầy ấn tượng với đặc sản cốm Tú Lệ nhé !
